THANH NIÊN LÀ “RƯỜNG CỘT CỦA NƯỚC NHÀ”

Ngay từ những ngày đầu của cách mạng, Ðảng và Bác Hồ đã đề cao vai trò, vị trí quan trọng của thanh niên; xác định thanh niên là đội quân xung kích của cách mạng, Ðoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (Đoàn Thanh niên) là đội dự bị tin cậy của Ðảng; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định thành bại của cách mạng.

Trước yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và quá trình hội nhập cùng sự biến đổi nhanh chóng của tình hình, nhiều vấn đề về công tác thanh niên đã và đang đặt ra cần phải được xem xét một cách khách quan, khoa học, phù hợp với thực tiễn của đất nước. Hội nghị Trung ương 7 khóa X đã ra nghị quyết số 25-NQ/TW về “Tăng cường sự lãnh đạo của Ðảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa”. Báo cáo Chính trị tại Đại hội XIII của Đảng đã chỉ rõ: “Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc, nuôi dưỡng hoài bão, khát vọng vươn lên; nêu cao tinh thần trách nhiệm đối với đất nước, với xã hội; xây dựng môi trường, điều kiện học tập, lao động, giải trí, rèn luyện để phát triển lành mạnh, toàn diện, hài hoà cả về trí tuệ, thể chất và giá trị thảm mỹ cho thế hệ trẻ. Tạo động lực cho thanh niên xung kích trong học tập, lao động, sáng tạo, khởi nghiệp, làm chủ các kiến thức khoa học, công nghệ hiện đại, phát huy vai trò trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chăm lo nuôi dưỡng, giáo dục, bảo vệ thiếu niên, nhi đồng; dành những điều kiện tốt nhất, sự chăm lo chu đáo nhất cho trẻ em- tương lai của đất nước”

Sau 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới và phát triển đất nước, một trong những thành tựu của công cuộc đổi mới do Ðảng ta khởi xướng và lãnh đạo là đã xây dựng được một thế hệ thanh niên thời kỳ mới vừa có đạo đức, nhân cách, vừa có tri thức, sức khỏe, tư duy năng động và hành động sáng tạo; tiếp nối truyền thống hào hùng của dân tộc, của Ðảng, nêu cao lòng yêu nước, ý thức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp cách mạng, tình nguyện vì cộng đồng; sống có trách nhiệm với gia đình, xã hội; có ý chí vươn lên trong học tập, lao động, công tác, lập thân, lập nghiệp, làm giàu chính đáng; mong muốn được cống hiến cho đất nước, có việc làm, thu nhập ổn định, có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, môi trường sống an toàn, lành mạnh. Dù còn có tâm trạng khác nhau, song nhìn chung, cơ bản thanh niên ta vẫn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Ðảng và sự quản lý của Nhà nước trong quá trình phát triển đất nước. Cùng với những chính sách của Nhà nước là những chủ trương quan trọng, có tính quyết định, làm chuyển biến mạnh mẽ tình hình thanh niên, công tác thanh niên, công tác Ðoàn và phong trào thanh niên. Các cấp ủy đảng đã lãnh đạo hệ thống chính trị và toàn xã hội thực hiện tốt hơn công tác thanh niên, chăm lo xây dựng Ðoàn Thanh niên. Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách về công tác thanh niên, tạo điều kiện, cơ hội cho thanh niên rèn luyện, cống hiến, trưởng thành. Công tác Ðoàn và phong trào thanh niên từng bước phát triển, mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên được mở rộng; số thanh niên trở thành đoàn viên, đảng viên ngày càng tăng. Vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể, gia đình, nhà trường và xã hội đối với thanh niên, công tác thanh niên đã có những chuyển biến tích cực.

Có được kết quả trên là do những thành tựu của công cuộc đổi mới đất nước đã tăng thêm cơ hội, điều kiện để mỗi gia đình và toàn xã hội chăm lo, giáo dục tốt hơn cho thanh niên phấn đấu, rèn luyện. Ðồng thời, cũng khẳng định thế hệ thanh niên hôm nay đã kế thừa và biết phát huy truyền thống của gia đình, quê hương, đất nước, luôn tự hào, tự tôn dân tộc, năng động, sáng tạo, không ngại khó khăn, gian khổ, vượt qua thách thức vươn lên trong học tập, lao động, công tác và cuộc sống, không ngừng hoàn thiện và khẳng định mình. Ðảng và Nhà nước đã có những chủ trương, chính sách phù hợp hơn đối với công tác thanh niên, chăm lo, đào tạo, bồi dưỡng, phát huy thanh niên và tạo môi trường để thanh niên rèn luyện, cống hiến và trưởng thành.

Tự hào về lớp thanh niên hôm nay, song chúng ta cũng nghiêm túc tự kiểm điểm thấy rằng, thực tế hiện nay vẫn còn một bộ phận thanh niên sống thiếu lý tưởng, giảm sút niềm tin và ít quan tâm đến tình hình đất nước, thiếu ý thức chấp hành pháp luật, dễ bị kích động, lôi kéo tham gia các hoạt động trái pháp luật; sống thực dụng, quá coi trọng vật chất. Một bộ phận thanh niên, nhất là thanh niên nông thôn, thanh niên dân tộc thiểu số có trình độ học vấn còn thấp; nhiều thanh niên thiếu kiến thức, kỹ năng trong lao động và hội nhập quốc tế. Tính độc lập, chủ động, sáng tạo, năng lực thực hành sau đào tạo của thanh niên còn yếu, chưa đáp ứng được yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tình hình tội phạm và tệ nạn xã hội trong thanh niên, đặc biệt là tệ nạn ma túy, mại dâm có chiều hướng gia tăng.

Một số cấp ủy đảng chưa quan tâm đúng mức lãnh đạo công tác thanh niên; chưa thường xuyên, kịp thời đôn đốc, kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm trong tổ chức thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Ðảng về công tác thanh niên; chưa thực sự coi trọng công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng cán bộ trẻ. Việc cụ thể hóa và triển khai thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Ðảng về công tác thanh niên còn chậm; thiếu những chính sách nhất quán, đồng bộ, lâu dài đối với công tác thanh niên...

Nhiều bộ, ngành, địa phương chưa làm tốt trách nhiệm chăm lo, bồi dưỡng, phát huy vai trò, vị trí của thanh niên. Ðổi mới nội dung và phương thức hoạt động của Ðoàn Thanh niên chưa theo kịp với sự phát triển của tình hình thanh niên; khả năng chi phối và ảnh hưởng của Ðoàn trong thanh niên chưa sâu rộng; tính tiền phong, gương mẫu của cán bộ đoàn, đoàn viên chưa cao. Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể ở nhiều địa phương phối hợp chưa chặt chẽ, chưa tạo nên sức mạnh tổng hợp trong công tác thanh niên; mối quan hệ giữa gia đình - nhà trường - xã hội trong giáo dục thanh niên còn hạn chế.

Nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém nêu trên, ngoài những tác động của tình hình khách quan như các vấn đề toàn cầu; những rủi ro, áp lực của kinh tế thị trường với những khó khăn mới nảy sinh trong quá trình phát triển đất nước; sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch, kẻ xấu tìm mọi cách lôi kéo quần chúng, nhất là thanh niên; nhưng về chủ quan, chúng ta thấy rằng: nhận thức của không ít cán bộ, đảng viên, cấp ủy đảng về thanh niên và công tác thanh niên chưa đầy đủ, thiếu toàn diện, nhiều mặt còn khoán trắng cho Ðoàn thanh niên; đánh giá thanh niên còn theo kinh nghiệm, cảm tính, gia trưởng, thiếu tin tưởng vào thanh niên; một bộ phận cán bộ, đảng viên thoái hóa, biến chất về đạo đức, lối sống không là tấm gương để thanh niên học tập và noi theo; một bộ phận gia đình bỏ mặc con cái, thiếu giáo dục và nêu gương.

Hoạt động quản lý nhà nước về công tác thanh niên còn nhiều bất cập, tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về công tác thanh niên và cơ chế phối hợp liên ngành thực hiện công tác thanh niên chưa đủ rõ, chưa mạnh. Công tác giáo dục - đào tạo, dạy nghề, giải quyết việc làm, phòng chống tệ nạn xã hội, hoạt động văn hóa, thể thao, báo chí, xuất bản có nhiều thiếu sót, chậm được khắc phục. Nội dung, phương thức hoạt động của Ðoàn Thanh niên và các tổ chức thanh niên chậm thích ứng trước sự biến động nhanh của tình hình thanh niên; điều kiện, phương tiện cho hoạt động của Ðoàn, chính sách cho cán bộ đoàn, nhất là cán bộ đoàn cơ sở còn bất cập; năng lực, trình độ của không ít cán bộ đoàn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn; khả năng đoàn kết, tập hợp thanh niên, tổ chức các phong trào hành động cách mạng của thanh niên còn hạn chế; thiếu tầm chiến lược trong tham mưu cho Ðảng, chính quyền về công tác thanh niên trong những vấn đề mới nảy sinh trong xã hội có liên quan đến thanh niên.

TĂNG CƯỜNG VÀ ĐỔI MỚI CÔNG TÁC THANH NIÊN TRONG THỜI KỲ MỚI

Bước vào thời kỳ mới, với đường lối đúng đắn của Ðảng, thế và lực của đất nước tăng lên không ngừng; Đại hội XIII khẳng định tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa; bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hoà bình, ổn định; phấn đấu để đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Mục tiêu cụ thể được xác định: Đến năm 2025: Là nước đang phát triển có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp; Đến năm 2030, kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng: Là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; Đến năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập Nước: Trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Đây chính là điều kiện, môi trường thuận lợi để thanh niên thể hiện tài năng, sáng tạo, sức trẻ, cống hiến cho đất nước. Sự quan tâm của Ðảng, Nhà nước, của gia đình, nhà trường và xã hội đối với thế hệ trẻ không ngừng tăng lên là cơ sở, nguồn lực và là điều kiện quan trọng để thanh niên phát triển tốt hơn. Khoa học - công nghệ tiếp tục phát triển mạnh mẽ cùng với sự phát triển của kinh tế tri thức sẽ tạo ra những cơ hội mới cho thanh niên tiếp cận công nghệ hiện đại và tri thức văn minh của nhân loại trong thời đại mới.

Tuy nhiên, những nguy cơ mà Ðảng đã chỉ ra trong quá trình đổi mới đất nước, không chỉ là những thách thức đối với Ðảng và dân tộc, mà còn là thách thức đối với chính thanh niên. Quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng vừa tạo ra nhiều cơ hội mới, vừa đặt ra những yêu cầu mới cao hơn đối với thanh niên cả về nhận thức chính trị, trình độ học vấn, chuyên môn, nghề nghiệp. Việc phải đối mặt hằng ngày với những tiêu cực và tệ nạn xã hội, mặt trái của kinh tế thị trường và quá trình toàn cầu hóa cùng với sự tranh giành, lôi kéo, tập hợp, lợi dụng thanh niên của các thế lực thù địch diễn biến phức tạp nên việc có đủ bản lĩnh để giữ vững nhân cách, đạo đức, lối sống, truyền thống của dân tộc sẽ là khó khăn, thách thức không nhỏ đối với thanh niên.

Những thời cơ, thuận lợi cùng với những khó khăn, thách thức nêu trên luôn đan xen, sẽ tác động trực tiếp đến thanh niên và công tác thanh niên trong những năm tới , cần phải được quan tâm trong nội dung, phương thức hoạt động của Đoàn Thanh niên, Hội Liên hiệp Thanh niên, Hội Sinh viên Việt Nam.

Tương lai của thanh niên gắn liền với vận mệnh và tương lai của dân tộc dưới sự lãnh đạo của Ðảng. “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là việc rất quan trọng và rất cần thiết”, đây chính là trách nhiệm, là tình cảm của Ðảng, của thế hệ đi trước đối với thanh niên, đồng thời cũng chính là bảo đảm cho sự trường tồn, vững  mạnh của Ðảng, của dân tộc, của đất nước.

Tăng cường sự lãnh đạo của Ðảng đối với công tác thanh niên trong thời kỳ mới cần phải quán triệt, thấu suốt 5 quan điểm cơ bản, xuyên suốt sau đây:

Thứ nhất, thanh niên luôn là rường cột của nước nhà, là chủ nhân của đất nước, tương lai của dân tộc, lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Chăm lo, phát triển thanh niên vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho sự ổn định và phát triển vững bền của đất nước.

Thứ hai, chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên thành lớp người “vừa hồng, vừa chuyên” theo tư tưởng Hồ Chí Minh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Ðảng, phát huy vai trò quan trọng nòng cốt của Ðoàn Thanh niên gắn chặt với gia đình, nhà trường và xã hội trong công tác thanh niên và giáo dục thế hệ trẻ của đất nước, của dân tộc.

Thứ ba, Ðảng lãnh đạo công tác thanh niên và trực tiếp lãnh đạo Ðoàn Thanh niên. Xây dựng Ðoàn Thanh niên vững mạnh là bộ phận quan trọng trong công tác xây dựng Ðảng, là xây dựng Ðảng trước một bước. Ðảng đề ra đường lối, chủ trương định hướng cho thanh niên hành động; xác định các chuẩn mực cho thanh niên phấn đấu; xây dựng các tấm gương điển hình tiêu biểu cho thanh niên học tập và noi theo.

Thứ tư, Nhà nước quản lý thanh niên và công tác thanh niên; thể chế hóa đường lối, chủ trương của Ðảng về thanh niên và công tác thanh niên thành pháp luật, chính sách, chiến lược, chương trình hành động và cụ thể hóa trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh hằng năm của các cấp, các ngành, các địa phương.

Thứ năm, sự nỗ lực học tập, rèn luyện và phấn đấu không ngừng của thanh niên theo tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là yếu tố quan trọng để xây dựng thế hệ thanh niên thời kỳ mới. Không ngừng mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên là nội dung quan trọng của công tác Ðoàn để giáo dục, bồi dưỡng, động viên và phát huy vai trò của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và phát triển nhanh, bền vững đất nước.

Tiếp tục xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam giàu lòng yêu nước, tự cường dân tộc; kiên định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo đức cách mạng, ý thức chấp hành pháp luật, sống có văn hóa, vì cộng đồng; có năng lực, bản lĩnh trong hội nhập quốc tế; có sức khỏe, tri thức, kỹ năng và tác phong lao động tập thể, trở thành những công dân tốt của đất nước. Cổ vũ thanh niên nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão lớn, xung kích, khởi nghiệp, sáng tạo, làm chủ được khoa học - công nghệ, vươn lên ngang tầm thời đại. Hình thành một lớp thanh niên ưu tú trên mọi lĩnh vực, kế tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách mạng của Ðảng, của dân tộc; phấn đấu cho mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”; góp phần to lớn vào sự nghiệp đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, sánh vai với các nước tiên tiến trên thế giới.

Ðảng, Nhà nước và toàn xã hội chăm lo, tạo điều kiện, môi trường thuận lợi để thanh niên rèn luyện, cống hiến, trưởng thành và sáng tạo; được học tập, được khởi nghiệp, có việc làm, nâng cao thu nhập, có đời sống văn hóa, tinh thần lành mạnh, nhân văn. Ðể đạt được mục tiêu đó, đòi hỏi Ðảng phải tăng cường sự lãnh đạo đối với công tác thanh niên bằng các nhiệm vụ và giải pháp toàn diện, đồng bộ, mạnh mẽ, tích cực và trách nhiệm sau:

Một là, các cấp ủy, nhất là người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng phải thường xuyên nắm, định hướng và kiểm tra việc thực hiện công tác thanh niên; phân công đảng viên có năng lực phụ trách công tác Ðoàn và Hội; lãnh đạo Ðảng, chính quyền các cấp thường xuyên gặp gỡ, đối thoại với thanh niên; đưa kết quả lãnh đạo, chỉ đạo công tác thanh niên, Ðoàn Thanh niên trở thành một trong các tiêu chí đánh giá, xếp loại các tổ chức cơ sở đảng hằng năm. Thực hiện nghiêm túc, có chất lượng, hiệu quả việc “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, của toàn Ðảng cũng như mỗi tổ chức cơ sở đảng, đảng viên phải là những tấm gương sáng về mọi mặt, “nói đi đôi với làm”, có giá trị để giáo dục thanh niên học tập và noi theo.

Hai là, tăng cường công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng, lối sống văn hóa, ý thức công dân để hình thành thế hệ thanh niên có những phẩm chất tốt đẹp, có khí phách và quyết tâm hành động thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tăng cường giáo dục truyền thống văn hóa, lịch sử của Ðảng và dân tộc để không ngừng bồi dưỡng lý tưởng cao đẹp cho thanh niên. Bảo đảm tính chính trị, sự định hướng của Ðảng nhằm làm phong phú và sâu sắc hơn các nội dung giáo dục, nhất là về lý tưởng, đạo đức, lối sống cho thanh niên để thanh niên vươn tới giá trị chân - thiện - mỹ, giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa văn minh của nhân loại.

Ba là, đổi mới toàn diện, đồng bộ giáo dục và đào tạo, tạo cơ hội cho thanh niên được học tập, không ngừng nâng cao trình độ, có tri thức và kỹ năng ngang tầm với thanh niên các nước tiên tiến trên thế giới. Nâng cao chất lượng nguồn lao động, giải quyết việc làm, tăng thu nhập và cải thiện đời sống cho thanh niên. Xây dựng môi trường xã hội lành mạnh, tạo điều kiện cho thanh niên nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần, phát triển toàn diện.

Bốn là, chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ đoàn, hội, đội có phẩm chất, đạo đức tốt và năng lực, trí tuệ về chuyên môn quản lý kinh tế, văn hoá xã hội, luật pháp, khoa học công nghệ, bảo vệ môi trường… Quan tâm hơn nữa việc phát hiện, trọng dụng nhân tài trẻ, tạo bước chuyển có tính đột phá trong bố trí và sử dụng cán bộ trẻ trên tất cả các lĩnh vực kinh tế- xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại và hợp tác quốc tế. Tăng cường công tác bồi dưỡng về nghiệp vụ, kỹ năng công tác vận động quần chúng thanh niên trong công tác dân vận của Đảng.

Năm là, xây dựng Ðoàn Thanh niên vững mạnh, thực sự là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, đội dự bị tin cậy của Ðảng. Tăng cường vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể, tổ chức kinh tế - xã hội và gia đình, phối hợp giáo dục, bồi dưỡng, phát huy thanh niên. Phát huy sự nỗ lực phấn đấu của mỗi thanh niên trong học tập, lao động và cuộc sống; không ngừng rèn luyện đạo đức, lối sống, hoàn thiện nhân cách, trở thành công dân hữu ích, thành viên tốt trong gia đình, tích cực đóng góp cho sự phát triển nhanh, bền vững của đất nước.

Sáu là, thực hiện nghiêm Luật Thanh niên năm 2020. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về thanh niên và công tác thanh niên; trách nhiệm của Chính phủ; trách nhiệm của Bộ Nội vụ; trách nhiệm của các bộ, cơ quan ngang bộ và trách nhiệm của Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân các cấp trong việc thực thi các chính sách phát triển thanh niên theo đường lối công tác thanh vận của Đảng trong thời kỳ mới, thể hiện ở một số nội dung cụ thể:

1) Tập trung ban hành các chính sách và huy động mọi nguồn lực xã hội để đào tạo, nâng cao chất lượng lao động trẻ, giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho thanh niên (chính sách về tín dụng học tập, chính sách khuyến khích thanh niên đi lao động có thời hạn ở nước ngoài; chiến lược truyền thông quốc gia về định hướng nghề nghiệp và việc làm cho thanh niên...). Sớm hoàn thiện quy hoạch và thực hiện việc xây dựng mạng lưới các Trung tâm hoạt động thanh, thiếu nhi; Trung tâm sinh hoạt dã ngoại